علت متعدیعلّت غیر مختص به محل و مورد خاص را علت متعدی گویند. ۱ - تعریف علت متعدیعلت متعدی، مقابل علت قاصر بوده و عبارت است از علتی در قیاس که اختصاص به اصل نداشته و به فرع نیز سرایت می‌نماید؛ به بیان دیگر، علتی است که به محل خاصی (موضوع) اختصاص ندارد و در موارد دیگر نیز یافت می‌شود، مثل تعلیل حرمت خمر به «اسکار» که علتی است متعدی و اختصاص به خمر ندارد و هر نوع نوشیدنی را که سبب مستی می‌شود در بر می‌گیرد. ۲ - علت متعدی در قیاسدر قیاس، شرط است که علت متعدی باشد. «حنفیه» معتقدند، اما دیگران تعدی را در علت، شرط ندانسته‌اند. و این بدان دلیل است که آنها به ذات علت نظر کرده و آن را به علت متعدی و قاصر تقسیم نموده‌اند، هر چند آنها نیز در حقیقت اعتقاد دارند در قیاس، به علت قاصر نمی‌توان تعلیل نمود؛ بنابراین، اختلاف، لفظی است. [۱]
اصول الفقه الاسلامی، زحیلی، وهبه، ج۱، ص۶۵۷.
[۲]
الوجیز فی اصول الفقه، زحیلی، وهبه، ص۷۵.
[۳]
اصول الفقه، زهیرالمالکی، محمد ابوالنور، ج۴، ص۱۴۷.
[۴]
المحصول فی علم اصول الفقه، فخر رازی، محمد بن عمر، ج۵، ص(۲۸۷-۲۸۵).
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۵۸۱، برگرفته از مقاله «علت متعدی». رده‌های این صفحه : علت(قیاس)
|